Vrijwilligerswerk bij een "indigenous community"

Ik zit zo vol met verhalen van het afgelopen weekend, dat ik besloten heb dit eerst te schrijven en het volgende weblog zal de laatste weken + weekenden bevatten. Sorry alvast voor het lange verhaal.
Indigenous community betekent inheemse bevolking, maar aangezien ik dit zelf nooit zo gebruik zal ik in dit verhaal voornamelijk ‘indigenous community’ gebruiken.

Voor het vak ‘servicio comunitario’ moet ik dus vrijwilligerswerk lopen bij een project, ik heb ervoor gekozen om dat te doen bij ‘Fundación origen Nakú’, een project van Emiliano en Ana die verscheidende kleine (extreem) arme ‘indigenous’ dorpjes proberen te helpen door middel van educatie, sociale projecten etc. Het project sprak me meteen aan, ik ben al een tijd geïnteresseerd in de situatie van de inheemse bevolking en de armoede, ongelijkheid en discriminatie waar zij onder lijden. Ook vind ik het erg leuk om met kinderen bezig te zijn, dus dit project leek me meteen perfect.

Woensdagavond was er een bijeenkomst van het project in de UDLAP, daar ontmoette ik Emiliano, Ana en andere vrijwilligers voor het eerst. En kreeg ik te horen dat ik dit weekend – omdat ik het als deel van een vak doe moet ik verplicht drie keer per semester gaan – al naar de community moest. Vrijdag om 1 uur moesten we verzamelen ik ging samen met twee ‘nieuwe’ vrijwilligers (Silvester en Alex) en twee ‘oude’ vrijwilligers (Sayuri en Roberto) op weg naar Puebla, daar ontmoette we Emiliano en propten we onszelf met zijn 6’en in zijn pick-up. Het was nog een hele weg naar de community, al met al deden we er zo’n zeven uur over. De laatste weg zijn alleen maar brokken steen, het is dus moeilijk te bereiken en een niet echt comfortabele rit. Onderweg ontmoetten we allerlei mensen van de community, het is erg belangrijk dat je iedereen gedag zegt, vaak doe je dit ook door een hand te geven (maar niet zoals in Nederland; je raakt alleen die ander zijn hand kort aan, houdt hem niet vast). Daarna kwamen we bij het vrijwilligershuis aan, het was al een tijdje niet gebruikt dus we moesten eerst de kamers schoonmaken en onze opklapbedjes neerzetten. De jongens en meiden slapen altijd gescheiden, dus ik sliep alleen met Sayuri (Japans) op een kamer. Het was super warm en gelukkig deed de elektriciteit het dus konden we de ventilator aanzetten. We hebben helemaal geen stromend water, dus de wc moet worden doorgespoeld met een emmer water, en douchen doe je door telkens een bakje water over jezelf heen te gooien – een avontuur, maar het is eigenlijk goed gelukt. Ook hebben we geen deur voor ‘de badkamer’, maar een simpel gordijntje inclusief een mega grote spin erop. Overal lopen insecten, spinnen en kakkerlakken.

Toen we gesetteld waren liepen we naar het huis van Carmen (een indigenous vrouw) en haar familie, door haar waren we uitgenodigd om te komen eten. Het huis was ontzettend primitief (voornamelijk van hout), dit is een heel goed voorbeeld van hoe een groot aantal van de indigenous Mexicaanse bevolking leeft onder de armoede. Het huis is met veel creativiteit in elkaar gezet, er is wat elektriciteit maar er wordt gekookt op houtvuur met hele oude pannen en potten, daarnaast staat een enorme bak waar ze water in doen wat ze gebruiken voor koken, wassen etc. Toen we binnen kwamen waren ze druk bezig met een “pre spaanse” maaltijd bereiden, ze waren ‘tortillas’ aan het maken (met de hand, enorm veel werk!!! En ze bestaan alleen uit puur mais) en de rest waren speciale vruchten aan het schoonmaken, alle kleine pitjes moesten eruit. Toen het eenmaal klaar was kregen we super lekker tortillas en daarmee moesten we de soep met de vruchten eten, een hele klus zonder bestek maar het was super lekker! Ook biedt elke familie telkens koffie aan, die erg zoet is door natuurlijk suiker – ook weer super lekker.
Carmen en haar man Juan wonen samen met hun dochters van 13 en 16, volgens mij hebben ze ook een zoon die een vrouw heeft en samen een kindje hebben. Ik begreep niet helemaal hoe de familie in elkaar zit. Wat nog erg speelt binnen de indigenous communities is het ‘machismo’ – mannen werken vaak op het land maar helpen niet mee in het huishouden, drinken vaak veel van het weinige geld dat ze hebben en mishandelen de vrouwen ook geregeld. De schoondochter van Carmen (als ik het goed heb) was die avond erg stil en sip en had wonden in haar gezicht, de volgende dag vroeg ik aan Emiliano wat er was gebeurd, en inderdaad ook zij was geslagen door haar man. Allerlei dingen die ik tot nu toe heb gelezen, gehoord en geleerd over dit soort culturen werden steeds langzamer werkelijkheid. Na het eten gingen we terug naar het vrijwilligershuis, ik was helemaal kapot van alle indrukken en de lange reis en de volgende dag zouden we alweer vroeg op moeten.

Zaterdag – ik werd om 7 uur wakker gemaakt door Emiliano omdat ik wou douchen, het was eigenlijk niet eens zo moeilijk om je haar te wassen met een bakje water en tanden te poetsen zonder een kraan te kunnen gebruiken. We aten wat vruchten (van cactus), brood en koffie als ontbijt en om 9 uur gingen we naar ‘Casa del sol’, het gebouw van waaruit alle activiteiten worden georganiseerd. Het was hartstikke warm zaterdag, dus het was aardig zwaar om de hele dag druk bezig te zijn. Emiliano wil alle huizen in de community schilderen met vrolijke kleuren en Nahuatl afbeeldingen. Nahuatl is de indigenous taal die de community spreekt. Alle kinderen, jongeren en meeste volwassenen zijn tweetalig, in huis wordt voornamelijk Nahuatl gesproken en op school wordt Spaans geleerd. Ouderen spreken vaak geen Spaans. Wat ook bijzonder is om te zien is dat de meeste vrouwen (en een deel van de kinderen) nog de traditionele blouses dragen, witte blouses met bovenaan gekleurd borduurwerk, erg mooi. Vaak hebben ze ook een witte rok aan en dan een geborduurde riem. Ik ben al op jacht naar zo’n blousje!
Sayuri, Silvester en ik begonnen met de schilderingen van het eerste huis afmaken, waar Christina met haar man en twee kinderen (7 jaar en 7 maanden) woont. Het is een prachtige muurschildering geworden, wij moesten de sterren op het plafond afmaken, een hele klus, voor een aantal uur stond ik op een tafel op mijn tenen tientallen sterren te schilderen. Toen we het afhadden hielp ik met het tweede huis blauw schilderen en daarna was het tijd om te lunchen. Dit keer aten we bij Paulina, een belangrijke vrouw in de community, ook zij woont in een geïmproviseerd huis, wat wel iets ‘luxer’ en beter in elkaar is gezet dan die van Carmen. De kinderen hielpen met koken en Brisela, het jongste meisje was met de hand aan het wassen. We aten weer handgemaakte tortillas, met een soort soep met ei (weer zonder bestek eten) en we kregen weer lekkere koffie daarna. Na het lunchen deden we een siesta voordat alle kinderen van de community naar ‘Casa del Sol’ zouden komen voor de middagactiviteiten.
Dit keer hoefden we geen huiswerk met ze te maken, maar kregen we allemaal een groepje kinderen aangewezen, ik de jongsten – wat een schatjes. Samen met twee tieners van de community kregen we een multiculturele opdracht om mij beter te leren kennen. Alle 8 kinderen moesten iets anders tekenen – de ene mijn gezicht, de ander de Nederlandse vlag, de ander kaas etc. Het was lastig aangezien de meesten nog niet kunnen lezen, en uiteraard vroegen ze veel aandacht. Daarna moesten we het presenteren voor de andere groepjes, alle kindjes wouden me handen vasthouden en ik heb al tekeningen gekregen. Daarna speelden we met alle kinderen en toen het 7 uur was deelden we aan ieder kind een kledingstuk uit, die Emiliano via de school had gekregen waar hij werkt in Puebla.
Om half 8 hielp ik Emiliano met de administratie van de vrouwengroep die ze hebben opgezet, alle vrouwen kwamen bij een en iedereen leverde 5 armbandjes in, kreeg nieuwe touw en er werd uitgelegd wat te volgende plannen zijn. Op 2 oktober wordt er een bijeenkomst in Puebla georganiseerd waar de armbandjes ook verkocht zullen worden. De indigenous vrouwen zijn erg handig en maken prachtige dingen, deze groep is voornamelijk opgezet om de vrouwen te ondersteunen, aangezien zij vaak lijden onder het gedrag en cultuur van de mannen.

’s Avonds gingen we weer naar Carmen, ze was alweer druk bezig met koken. Ze had speciaal voor ons ‘Mole’ gemaakt en vlees gekookt – een feestmaal voor deze mensen. Ik hielp haar met de tortillas maken, alhoewel het me niet gelukt is om er eentje te maken. Toen we bijna gingen eten kwam Juan, haar man, stomdronken binnen. Wat Emiliano me eerder had verteld over de mannen in deze gemeenschap werd weer werkelijkheid; het kleine bedrag wat ze aan geld hebben wordt geregeld aan alcohol besteed. Sayuri voelde zich niet lekker, door de hitte, en na het eten bereidde Carmen allerlei planten in een soort thee en behandelde ze Sayuri op een indigenous geneeswijze, waar Carmen veel kennis van heeft. Ook gebruikte ze een heel ei en een blad en streek daarover het hele lichaam, vervolgens brak ze het ei in een glas water, met de dooier nog heel en vanuit daaruit kon je zien ‘hoeveel slechts ze uit het lichaam had gehaald’, een hele bijzondere ervaring. Ook ik was aan de buurt, bij mij ging het eerste ei meteen kapot. Het tweede ei liet ‘veel slechts zien’, wat volgens hun te maken had met jaloezie, van de gemeenschap of van mensen om ons heen over het algemeen. Volgens Emiliano was dit wat het echte Mexico is, en ik was het met hem eens: een indigenous vrouw in haar huis die mij op een indigenous wijze behandelt, haar dronken man die op hetzelfde moment door een man en één van de dochters naar buiten wordt gesleurd omdat hij zo dronken is, een huilende baby en honden en katten onder de tafel. Al met al een moment om nooit te vergeten. Het was een hele bijzondere en inspirerende avond – en dag over het algemeen.

’s Avonds heb ik nog heel lang nagepraat met Sayuri, Emiliano en Roberto terwijl we bij een klein kaarsje zaten omdat we geen elektriciteit hadden. Ook heb ik veel verteld over Nederland, ik ben de eerste Nederlandse vrijwilligster op het project.
Zondagochtend stonden we vroeg op, zeiden we gedag tegen wat mensen, liepen we nog langs ‘Casa del Sol’ en vervolgens reden we naar Cuetzalan, een prachtige stad. Één van de dochters van Carmen was mee omdat Emiliano schoenen voor haar zou kopen. Op zondag komen alle indigenous communities naar de stad voor de enorme markt. Echt alles was er te krijgen. We ontbeten tamal (iets typisch-vraag me niet precies wat) en dronken we koffie bij een klein kraampje – in totaal was het maar 7 pesos voor mij (zo’n 37 cent dus voor mijn ontbijt). We struinden een tijdje over de markt en kochten allerlei lekkere dingen. Daarna begonnen we met de terugreis naar Cholula waar we uiteindelijk om 4 uur aankwamen.
Het was echt een geweldige ervaring en ik had het niet willen missen, ik zal nog twee weekenden terug gaan en tijdens het semester zal ik met Silvester en Alex onder begeleiding van het project voornamelijk ook gaan werken aan een project voor de jongeren van de community.

Liefs,

Anna